Grafika rastrowa i wektorowa – te dwa pojęcia musisz znać, jeśli przygotowujesz pliki do druku.
Zalety grafiki rastrowej to niezwykłe bogactwo barw, kontrastu, jasności, nasycenia i gradientów. Grafika rastrowa pozwala na stosowanie złożonych narzędzi do obróbki cyfrowych fotografii, stwarza szerokie możliwości w zakresie retuszu i korekcji zdjęć. Do jej wad należą duże rozmiary plików oraz strata jakości podczas powiększania obrazu. Grafiki wektorowe mogą być z kolei skalowane do dowolnych rozmiarów. Bezstratna jakość przy zmianie wymiarów obrazu to główna zaleta (zachowane zostają gładkie krawędzie kształtów). Obraz w wektorach wymaga małej ilości informacji, a więc zajmuje niewiele miejsca na dysku twardym. Niektóre formaty plików wektorowych wymagają jednak specjalnego oprogramowania do przeglądania i wyświetlania.
Grafika rastrowa – piksele i kropki
Nazwa „raster“ określa siatkę pojedynczych, kwadratowych elementów – pikseli – które są najmniejszymi, niepodzielnymi „cegiełkami” tworzącymi obraz na ekranie komputera. Każdy piksel przenosi informację o jasności (przy głębi 8-bitowej 256 tonów) oraz kolorze. Informacje zawarte są w kanałach barwnych RGB (czerwonym, zielonym i niebieskim). Model RGB jest modelem kolorów, gdzie w każdym kanale mamy informację zarówno o jasności, jak i barwie piksela. Z kolei stosowany w druku model CMYK to zestaw czterech podstawowych barw farb drukarskich, wykorzystywanych w poligrafii – cyjanu, magenty, żółci i czerni – które łączy się metodą nakładania warstwowego, aby uzyskać wydruk wysokiej jakości.
Skala barw w grafice rastrowej
Z grafiką rastrową wiąże się wiele ograniczeń. Standardowy plik rastrowy to 8 bitów informacji na kanał, a więc obraz 24-bitowy, tzw. truecolor, który odwzorowuję ponad 16 milionów barw (2 do potęgi 24). Ustawienie to jest dostosowane do zakresu barw standardowych monitorów i wyświetlaczy (sRGB). Grafika rastrowa nie jest skalowalna, a więc nie możemy jej powiększać lub pomniejszać bez straty informacji i jakości. Każdy obraz ma określoną wielkość wyrażoną w ilości kolumn i szeregów pikseli (np 1000 x 2000 pikseli). W grafice wektorowej nie musimy się o to martwić, ponieważ w każdej chwili możemy zwiększyć wielkość obrazu, dopiero przy końcowym eksporcie do PDF lub rasteryzacji decydujemy o finalnym rozmiarze (np. rozmiarze wydruku).
Rozdzielczość w druku i na ekranie
Mówiąc o skalowalności, nie możemy zapomnieć o rozdzielczości, czyli gęstości pikseli wyświetlanych na ekranie bądź wyświetlaczu urządzenia mobilnego. Standardowa rozdzielczość grafiki dla ekranów to 72 ppi, ale obecnie wiele monitorów ma wyższą rozdzielczość (w tym monitory w smartfonach czy tabletach) – może być więc różna, o czym należy pamiętać, przygotowując grafikę na potrzeby internetu. W przypadku druku, rozdzielczość określa rozmiar samego wydruku. Piksele muszą zostać zamienione na punkty tuszu (dpi). Ppi nie jest równa wartości dpi, dlatego warto jeszcze przed rozpoczęciem projektu ustalić docelowy rozmiar.
Bezstratna i stratna kompresja plików
Grafika rastrowa wymaga kompresji, aby nie „zapychać” dysku komputera – potrzebują tego szczególnie fotografie w wysokiej rozdzielczości czy złożone ilustracje w dużych formatach. Formaty grafiki rastrowej zawierają w sobie algorytmy kompresji stratnej (np. popularny JPEG), lub bezstratnej (np. algorytm LZW w formacie TIFF). W większości przypadków kompresja wiąże się z utratą jakości docelowego obrazu. Podstawowym formatem plików rastrowych jest bitmapa (.bmp). Popularne typy rozszerzeń plików rastrowych to .ico, .jpg, .jpeg, .gif, .png, .tif, .tiff. Do edycji grafiki rastrowej służy wiele programów, m.in. Photoshop, MS Paint czy darmowe – GIMP, Krita.
Grafika wektorowa – czysta matematyka
Plik wektorowy jest jedną z dwóch podstawowych form plików graficznych. Każdy element tworzony jest przy pomocy pewnej liczby cech, które określają np. barwę, kierunek i położenie. Grafika wektorowa stosuje tzw. prymitywy graficzne, takie jak: punkty, linie, krzywe oraz kształty lub wieloboki do przedstawienia obrazów. Typy prymitywów najczęściej stosowane w grafice wektorowej to linie i polilinie, poligony, okręgi, elipsy, krzywe Béziera oraz tekst np. TrueType (w oparciu o krzywe Beziera). Wszystkie te prymitywy graficzne bazują na równaniach matematycznych. Oznacza to, iż obraz wektorowy można nieograniczenie powiększać lub zmieniać bez uszczerbku jakości.
SVG rządzi!
Grafika wektorowa nie ogranicza się tylko do figur geometrycznych. W wektorach można tworzyć dowolne projekty, w tym złożone ilustracje. Na podstawie plików wektorowych powstają także uszlachetnienia druku – np. tłoczenie, lakierowanie. Podstawowym formatem grafiki wektorowej jest SVG (pomaga między innymi w tworzeniu responsywnych projektów stron internetowych). Podstawowe edytory graficzne to m.in. CorelDRAW, Adobe Illustrator, oraz darmowy Inkscape, a do najpopularniejszych rozszerzeń plików wektorowych należą .ai, .cdr, .ccx, .cdt, .cmx, .eps, .pdf, .svg, .swf.
Zamiana grafiki z wektorowej na rastrową – i odwrotnie
Rasteryzacja jest to proces polegający na konwersji obrazu opisanego w formie wektorowej na obraz rastrowy (piksele lub kropki) w celu wyświetlenia na urządzeniu, wydrukowania lub w celu zapamiętania pliku w formacie bitmapowym. Możliwy jest również odwrotny proces, jednak wektoryzacja niemal każdej bitmapy zmienia jej pierwotny wygląd. Jedynie bitmapa przedstawiająca prosty kształt ma szanse być efektywnie przekształcona na wektory bez dodatkowych ingerencji. Popularne programy do wektoryzacji to m.in. CorelTrace, Adobe Illustrator. Im większa rozdzielczość wyjściowego pliku rastrowego, tym łatwiej przeprowadzić jego wektoryzację. Przy plikach wyjściowych w bardzo małej rozdzielczości, projekt tworzony jest właściwie od zera.
