Druk to nie wszystko… Co się dzieje przed i po?

Prepress, press, postpress. To trzy terminy opisujące kolejne etapy powstawania wydruku. Sam etap drukowania (press) obejmuje wszystkie działania bezpośrednio przygotowujące proces drukowania, a więc montaż form drukowych na maszyny drukarskie, sam druk oraz wstępne pocięcie i suszenie arkuszy na maszynie drukarskiej. Zanim jednak projekt trafi do druku, a także potem trzeba wykonać szereg czynności mających na celu uzyskanie wysokiej jakości produktu końcowego. Profesjonalizm wykonywania tych działań bezpośrednio przekłada się na finalny efekt pracy drukarni. Prezentujemy zwięzły przegląd najważniejszych etapów prac – od projektu po gotowy wydruk.

Przed drukiem – czyli prepress

Prepress obejmuje wszystkie działania przygotowawcze, a więc m.in. np. skopiowanie materiałów do komputera, przepisanie tekstu, skanowanie zdjęć, edycję plików graficznych (retusz, poprawa kolorystyki, jasności, kontrastu, skalowanie, kadrowanie itd.), dostosowanie profilu kolorystycznego projektu, skład publikacji, redakcja i korekta. Te czynności – czyli działania DTP lub projektowanie graficzne czy przygotowanie do druku fotografii – wykonuje sam klient albo studio graficzne drukarni. Ale działania projektowe to nie wszystko. Zanim rozpocznie się druk, drukarnia również podejmuje szereg czynności mających zagwarantować jak najlepsze efekty. Do zadań drukarni należy m.in.: druk kontrolny, ewaluacja poprawności w pliku postscriptowym, ripowanie (czyli stworzenie z pliku postscriptowego obrazu rastra drukarskiego osobno dla każdego koloru farby drukarskiej), przygotowanie odbitek kontrolnych (ozalid), naświetlenie z klisz form drukowych (tzw. blachy) albo naświetlenie blach bezpośrednio z plików postscriptowych (CtP). CtP (ang. Computer-to-Plate) stanowi jedną z dwóch podstawowych technik tworzenia formy drukowej. Druga to CtF (ang. Computer-to-Film), a więc metoda stykowa, analogowa. Wymienione działania to tylko niektóre, jakie musi wykonać drukarnia. Każdy etap wymaga wyjątkowego skupienia i wiedzy. Znajomość złożoności procesu przygotowania publikacji do druku jest ważna przede wszystkim ze względu na wielokrotnie pojawiające się w przypadku zleceń drukarskich prośby o wprowadzanie poprawek „w ostatniej chwili”. Czym jest w procesie druku ta „ostatnia chwila”? Kiedy jeszcze można poprawić coś w projekcie przed drukiem, a kiedy jest już za późno? Tradycyjnie, w przypadku druku cyfrowego ten moment to przekazanie klientowi egzemplarza próbnego, a w przypadku druku offsetowego ozalid. Obecnie ozalidami często potocznie nazywa się wszelkiego rodzaju wydruki próbne. Oba rodzaje „próbek” służą sprawdzeniu i akceptacji przez klienta prawidłowości zmontowania klisz. Po zatwierdzeniu ozalidu czy egzemplarza próbnego „klamka zapada” i rozpoczyna się właściwa faza druku.

Po druku – czyli postpress

Postpress obejmuje podstawowe procesy introligatorskie oraz wszelkiego rodzaju uszlachetnienia wydruków. Do prac introligatorskich zalicza się przede wszystkim krojenie i cięcie (to formalnie dwie różne czynności – po pierwszej nie pozostają żadne odpady, po drugiej pozostają). W przypadku materiałów z okładką wykonuje się takie czynności, jak przycinanie – przy obróbce grzbietu w oprawie klejonej – czy też złamywanie (falcowanie) polegające na odpowiednim zgięciu arkusza (wstęgi papieru) w celu otrzymania złamu, a także bigowanie mające na celu poprawę otwieralności np. składanej ulotki, menu itp., oraz szycie, czyli zespolenie elementów wkładu ze sobą poprzez ich połączenie za pomocą zszywki umiejscowionej w złamie grzbietowym lub z boku, jak również za pomocą nici. Stosuje się także klejenie – warstwa kleju nakładana jest na powierzchnię wkładu, aby połączyć jego elementy ze sobą i okładką – i stworzyć w ten sposób oprawę. Oprawianie i zakładanie obwolut na okładki to długi i precyzyjny proces. Do postpress należy także prasowanie specjalnym urządzeniem, które pozwala usunąć powietrze znajdujące się np. wewnątrz stosu zadrukowanych arkuszy. Kolejną ważną grupę działań stanowi proces uszlachetniania druków. Te czynności wykonywane są po nadruku, a przed pracami introligatorskimi (choć nie zawsze). Uszlachetnienia to inaczej nadanie powierzchni druku wybranych cech, np. zwiększenie wytrzymałości czy odporności na czynniki zewnętrzne (promieniowanie UV, deszcz itp.), ale także podniesienie walorów wizualnych. Najczęściej stosowaną formą uszlachetniania wydruków jest lakierowanie, czyli nałożenie na powierzchnię druku lakieru, który nie tylko poprawia odporność i wytrzymałość, ale także wpływa na estetykę. Współcześnie dostępne są m.in. lakiery wypukłe czy zapachowe, dzięki którym można uzyskać niepowtarzalne efekty. Wydruk możemy także zalaminować, czyli powlec przezroczystą folią z tworzywa sztucznego. Kolejna technika to cold- i hot-stamping, a więc wybiórcze tłoczenia folią. Ta metoda pozwala m.in. na uzyskanie wyjątkowych metalicznych uszlachetnień (np. w kolorze złota, srebra, miedzi itd.). Efekty uszlachetniania wydruków szczególne wrażenie robią wszędzie tam, gdzie dana forma wykończenia powierzchni będzie przyciągała wzrok, a więc na obwolutach, okładkach, teczkach, opakowaniach, dyplomach itp. Do zadań postpress należy także insertowanie, a więc umieszczanie wewnątrz publikacji wszelkiego rodzaju dodatków, np. ulotek (wrzutki reklamowe), próbek produktów itp.

Praca drukarni to zdecydowanie coś więcej niż kliknięcie „drukuj” i przekazanie gotowych wydruków klientowi. Warto pamiętać, jak złożonym, pracochłonnym procesem jest przygotowywanie wydruku, nawet mimo wsparcia nowoczesnych technologii oraz ultrawydajnych maszyn drukarskich.